ಮನ ಉಂಟೇ ಮರುಳೇ, ಶಿವಯೋಗಿಗೆ?

ಮಾನವಶರೀರವು ಪಂಚಭೂತ ಸಮನ್ವಿತ.
ಪಂಚಭೂತಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ಪಂಚ ಕೋಶಗಳು ಮಾನವಶರೀರಕ್ಕೆ ಇದೆಯೆಂದು
ಹೇಳುವುದುಂಟು! ಪಂಚವಿಧ ಕೋಶಗಳು ಯಾವುವು?
೧. ಅನ್ನಮಯಕೋಶ (=ನೆಲ )
೨. ಪ್ರಾಣಮಯಕೋಶ (=ಜಲ )
೩. ಮನೋಮಯ ಕೋಶ (=ಗಾಳಿ )
೪. ವಿಜ್ಞಾನಮಯಕೋಶ (=ಬೆಳಕು )
೫. ಆನಂದಮಯ ಕೋಶ (=ಆಕಾಶ )

ಈ ಐದು ಬಗೆಯ ಕೋಶಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗಿ ಚಿತ್ತ ಸಮಾಧಾನಿಯಾಗಿರುವವರೇ ಶರಣರು. ಅನ್ನಮಯದಿಂದ ಆನಂದಮಯದವರೆಗೆ ಮೇಲು ಕೀಳು ಎಂಬುದಿಲ್ಲ! ಅನ್ನ ಪ್ರಾಣ ಮನಸ್ಸು ವಿಜ್ಞಾನ ಆನಂದ – ಇವುಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುವುದನ್ನೇ ಶರಣರು ‘ನಿಶ್ಚಿಂತ ನಿರಾಳ’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಪಂಚವಿಧ ಕೋಶಗಳು ಕೂಡಾ ಭವಬಂಧನಗಳೇ ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿ ಗಮನಾರ್ಹ! ಅನ್ನಮಯದಿಂದ, ಪ್ರಾಣಮಯದಿಂದ, ಮನೋಮಯದಿಂದ, ವಿಜ್ಞಾನಮಯದಿಂದ, ಆನಂದಮಯದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆಯುವುದು ಅಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ! ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಗುವೂ ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಬುದ್ಧ! ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ ಆ ಮಗು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕು ‘ಬದ್ಧ’ವಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೆ ಆ ಮಗುವಿನ ಮನಸ್ಸು ಅಥವಾ ಚಿತ್ತಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದೊಂದು ಸವಾಲ್!

1) ಮನ ಉಂಟೆ ಮರುಳೇ, ಶಿವಯೋಗಿಗೆ ?
ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮನಮಗ್ನ ಉಂಟೆ ಶಿವಯೋಗಿಗೆ ?
ಇಲ್ಲದ ಮನವನು ಉಂಟೆಂದು ನುಡಿದು
ಅಡಗಿಸಿದೆನೆಂಬ ಮಾತು ಮನವ ನೆಲೆಮಾಡಿ ತೋರುತ್ತದೆ!
ಗೊಹೇಶ್ವರನನು ಅರಿದ ಶರಣಂಗೆ
ತೋರಲಿಲ್ಲ ಅಡಗಲಿಲ್ಲ ಕೇಳಾ ! ( LB:437)

ಮನೋಮಯ ಅಥವಾ ಮನಮಗ್ನತೆಯ ಮೂಲವಾದ ಮನಸ್ಸಿನ ವಿಸರ್ಜನವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಸ್ವೀಯ ಮತ್ತು ಪರಕೀಯ ಎಂಬ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ, ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಹೇಳುವ ವಿಸರ್ಜನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು:

2) ಮಠವೇಕೋ ? ಪರ್ವತವೇಕೋ ?
ಜನವೇಕೋ ? ನಿರ್ಜನವೇಕೋ ?
ಚಿತ್ತ ಸಮಾಧಾನವುಳ್ಳ ಶರಣಂಗೆ ?
ಮತ್ತೆ ಹೊರಗಣ ಚಿಂತೆ – ಧ್ಯಾನ – ಮೌನ – ಜಪ – ತಪವೇಕೋ ತನ್ನ ತಾನರಿದ ಶರಣಂಗೆ
ಗುಹೇಶ್ವರ? (LB:468)

ಪಂಚವಿಧ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲದೆ, ಚಿತ್ತ ಸಮಾಧಾನಿಯಾಗಿ ಸಲ್ಲುವ ಬಗೆ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾದುದು! ಮನೋಮಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಎಂದೂ, ಮನೋಲಯ ಗತಿಯನ್ನು ಚಿತ್ತದ ಬಯಲು / ಚಿತ್ತ ಸಮಾಧಾನ ಎಂದೂ ಗುರುತಿಸುವ ಮನೋಧರ್ಮವಿಲ್ಲಿದೆ:

3) ಅರಿವಿನ ನಿರಿಗೆಗಾಣದೆ,
ಗಿರಿಯ ಕೋಡುಗಲ್ಲ ಮೇಲೆ ತಲೆಯೂರಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದಡಿಲ್ಲ!
ಇಲ್ಲದ ಕಾಲಕ್ಕಿಲ್ಲ! ಗಾತ್ರವ ದಂಡಿಸಿದಡಿಲ್ಲ!
ಪೃಥ್ವಿಯ ತಿರುಗಿದಡಿಲ್ಲ! ತೀರ್ಥಂಗಳ ಮಿಂದು,
ನಿತ್ಯ ನಿಯಮಂಗಳ ಮಾಡಿ,
ಜಪಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂದಡಿಲ್ಲ!
“ಪೂಜಾಕೋಟಿ ಸಮಂ ಸ್ತೋತ್ರಂ।
ಸ್ತೋತ್ರಕೋಟಿ ಸಮಂ ಜಪಂ।
ಜಪಕೋಟಿ ಸಮಂ ಧ್ಯಾನಂ।
ಧ್ಯಾನಕೋಟಿರ್ಮನೋಲಯಂ॥”
– ಎಂದುದಾಗಿ ಸುತ್ತಿ ಸುಳಿವ ಮನವ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿರಿಸಿ
ಚಿತ್ತ ಬಯಲಾದಡೆ ನಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾಶ!
ಗುಹೇಶ್ವರ ಲಿಂಗವ ಮತ್ತರಸಲುಂಟೆ? (LB:464)

ಅರಿವಿನ ನಿರಿಗೆಗಳನ್ನು (=ಪದರುಗಳು) ಕಾಣದೆ, ಎಷ್ಟು ಅಲೆದಾಡಿದರೇನು ಫಲ? ಕಾಲವು ಮಾನವನಿರ್ಮಿತವಾದದ್ದು! ಇಂಥ ಕಾಲವೇ ಇಲ್ಲ! ದೇಹದಂಡನೆಯೂ ವ್ಯರ್ಥ! “ಮನವ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿರಿಸಿ” ಎಂಬ ಮಾತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ! ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಚಿತ್ತ ಎಂಬ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ನೋಡಬೇಕು! ಪಂಚವಿಧ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಮನಸ್ಸು ಲಯವಾಗಬೇಕು ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿ ಇಲ್ಲಿದೆ:

“ಕೋಟಿವಿಧವಾದ ಪೂಜೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸ್ತೋತ್ರ ಸಮ! ಕೋಟಿವಿಧವಾದ ಸ್ತೋತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಜಪ ಸಮ! ಕೋಟಿವಿಧವಾದ ಜಪಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಧ್ಯಾನ ಸಮ! ಕೋಟಿವಿಧವಾದ ಧ್ಯಾನಗಳಿಗೆ ಮನೋಲಯ ಸಮ!” ಎಂಬ ಕ್ರಮಾಗತ ವಿಸರ್ಜನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಗಮನಾರ್ಹ! ಚಂಚಲವಾದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ದೃಢವಾದ ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿರಿಸಿ, ಚಿತ್ತ ಬಯಲಾಗಬೇಕು! ಎಂಬ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ನಿತ್ಯಪ್ರಕಾಶ ನಾವಾದಾಗ ಗುಹೇಶ್ವರನನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಅಲೆಯುವುದು ಬೇಕಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿನ ಒಲವು ನಿಲುವು!

4) ಅಂಗ – ಅನಂಗವೆಂಬೆರಡೂ ಅಳಿದು
ನಿಜದಲ್ಲಿ ನಿಂದ ಲಿಂಗೈಕ್ಯನ
ಅಂಗದಲುಳ್ಳ ಕ್ರೀಗಳೆಲ್ಲವೂ ಲಿಂಗಕ್ರೀಗಳು ನೋಡಾ!
ಮನೋಲಯವಾಗಿಪ್ಪ ನಿಜಲಿಂಗೈಕ್ಯನ
ಅನುಭಾವವೆಲ್ಲವೂ ಜ್ಞಾನ! ನಷ್ಟಶಬ್ದ ನೋಡಾ!
ತನ್ನಲ್ಲಿ ತಾನು ತದ್ಗತನಾಗಿಪ್ಪ ಶಿವಯೋಗಿಗೆ
ಭಿನ್ನವಿಲ್ಲ ನೋಡಾ, ಗೊಹೇಶ್ವರ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ! ( LB:431)

ಅಂಗ = ಶರೀರ, ಅನಂಗ = ರತಿಭಾವ ಎಂಬ ಇವೆರಡೂ ಬದುಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ಅಳಿಯಬೇಕು. ಯಾವುದು ನಿಜವೋ ಅದರಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಬೇಕು. ಲಿಂಗೈಕ್ಯ ಅಥವಾ ಗಣೈಕ್ಯನಾಗುವುದೇ ಬಹು ಮುಖ್ಯ! ಆಗ ಅಂಗದ ಕ್ರಿಯಾ ಸಮಸ್ತವೂ ಲಿಂಗದ ಅಥವಾ ಗಣದ ಕ್ರಿಯೆಗಳೇ ಆಗುತ್ತವೆ. “ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ” ಎಂಬ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮಾಜದ ಗಣಾದರ್ಶಕ್ಕೆ ಬದ್ಧರಾದ ಶರಣ ಮನೋಧರ್ಮವಿಲ್ಲಿದೆ. ನನ್ನದು ಅಥವಾ ನಿನ್ನದು (=ಅಹಂಕಾರ + ತಸ್ಮಕಾರ) ಎಂಬ ಮನೋಲಯವನ್ನಿಲ್ಲಿ ಪರಿಭಾವಿಸಬೇಕು. ಇಂಥ ಸಿದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಭಾವವೆಲ್ಲವೂ ‘ಜ್ಞಾನ’ವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದೇ ‘ನಷ್ಟಶಬ್ದ’ ನೋಡಿರಿ! ನಿಶ್ಚಿಂತೆಯಿಂದ ನಿರಾಳವಾಗಿ ತನ್ನಲ್ಲಿ ತಾನು ತದ್ಗತನಾಗಿದ್ದರೆ, ಭಿನ್ನಭೇದಕ್ಕೆಡೆಯಿಲ್ಲ! ಇಂಥವರೇ ಶಿವಯೋಗಿಗಳು!

5) ಘನವ ಕಂಡು ಮನವು ಗ್ರಹಿಸಿತ್ತು!
ಕಂಡು ಕಂಡು ಮನ ಮಹಾಘನವಾಯಿತ್ತು!
ತತ್ತಲ್ಲೀಯವಾಗಿತ್ತು!
ತದುಗತವಾಯಿತ್ತು!
ಶಬ್ದಮುಗ್ಧವಾದುದನು ಏನೆಂಬೆ ಗೊಹೇಶ್ವರ? (LB:458)

ಮನೋಮಯಕ್ಕೆ ಬದಲು ಮನೋಲಯತೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ತತ್ತಲ್ಲೀಯ / ತದುಗತ ಎಂಬುದು ಮನೋಲಯವನ್ನೇ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಫಲವೇ ‘ಶಬ್ದಮುಗ್ಧ’ವಾದುದು! ಇದು ಮೇಲ್ಕಂಡ ‘ನಷ್ಟಶಬ್ದ’ದ ಪರ್ಯಾಯ ಪದ. Do nothing, Be nothing, Think nothing ಎಂಬ ಮಸನೊಬು ಪುಕೋಕಾ (ಜಪಾನಿನ ಕೃಷಿಸಂತ) ಮನೋಧರ್ಮವಿದು! ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಮುಂದಿನ ವಚನ ಪರಿಭಾವಿಸಿ:

6) ಬಿತ್ತದೆ ಬೆಳೆಯದೆ ತುಂಬಿದ ರಾಸಿಯ ಕಂಡಲ್ಲಿ ಸುಖಿಯಾಗಿ ನಿಂದವರಾರೋ!?
ಇದ ಹೇಳಲು ಬಾರದು! ಗೊಗೇಶ್ವರ,
ನಿಮ್ಮ ಶರಣನು ಲಚ್ಚಣವಳಿಯದೆ ರಾಸಿಯನಳೆದನು! (LB:393)

ಸಾಧನ ಸಂಪನ್ನತೆಯಿಲ್ಲದೆ ‘ಸಾಧ್ಯ’ವಾದಂಥ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ ಸಂಪನ್ನತೆಯಿಲ್ಲದೆ ‘ಲಕ್ಷ್ಯ’ಸಿದ್ಧಿ ಆದಂಥ ಬಗೆಯನ್ನಿಲ್ಲಿ ಮನಗಾಣಬೇಕು! ಕೃಷಿಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಂದು ಉಳುವ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಟರ್ ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕುಯ್ಲು ಮಾಡಲು, ಒಕ್ಕಲು, ಹರಗಲು ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಬೃಹತ್ ಯಂತ್ರಗಳೇ ಬಂದು ಕೃಷಿಜ್ಞಾನವೇ (=ಆತ್ಮ ಜ್ಞಾನವೇ) ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಿಜರೈತರು (=ನಿಜಶರಣರು) ಮೂಲೆಗುಂಪಾಗಿ, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳೇ (=ಏಜೆನ್ಸಿಗಳೇ) ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ಮೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಇಂಥ ಯಾವೊಂದೂ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ ಸಂಪತ್ತು ಇಲ್ಲದೆ, ಶೂನ್ಯಕೃಷಿಯ (=ಶೂನ್ಯಸಂಪಾದನೆಯ) ಮೂಲಕ ತುಂಬಿದ ರಾಶಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಬಗೆ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತು ಯಾವುದೆಂದರೆ, ತಪಸ್ಸು, ನೇಮ, ಶೀಲ, ಭಾಷೆ ಎಂಬ ಚತುರ್ವಿಧ ಯೋಗ! ಆದರೆ ಗುಹೇಶ್ವರನ ಶರಣರಿಗೆ ಇವುಗಳ ಹಂಗಿಲ್ಲ!

7) ತಪವೆಂಬುದು ತಗಹು! (=ತಡೆ )
ನೇಮವೆಂಬುದು ಬಂಧನ!
ಶೀಲವೆಂಬುದು ಸೂತಕ!
ಭಾಷೆಯೆಂಬುದು ಪ್ರಾಣಘಾತಕ!
ಇಂತೀ ಚತುರ್ವಿಧದೊಳಗಿಲ್ಲ ಗುಹೇಶ್ವರ!
ನಿಮ್ಮ ಶರಣರಗ್ರಗಣ್ಯರು! (LB:338)

ಚತುರ್ವಿಧ ಸಾಧನ ಮತ್ತು ಪಂಚವಿಧ ಕೋಶಗಳಿಂದ ಪಾರಾದ ಶರಣರು ತುಂಬಿದ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಗ್ರಗಣ್ಯರು! ವಸ್ತು (Matter) ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯ (Mind) ಅವಿಭಾಜ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಭವಬಂಧನಕ್ಕೆ ಹೇತು ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಿದ್ದು ಶರಣರ ಅಗ್ಗಳಿಕೆಯೇ ಹೌದು!

8) ಮಣಿಯನೆಣಿಸಿ ಕಾಲವ ಕಳೆಯಬೇಡ!
ಕಣಿಯ ಪೂಜಿಸಿ ಕಾಲವ ಕಳೆಯಬೇಡ!
ಕ್ಷಣವಾದಡೆಯೂ ಆಗಲಿ! ನಿಜದ ನೆನಹೇ ಸಾಕು!
ಕ್ಷಣಾರ್ಧವಾದಡೆಯೂ ಆಗಲಿ! ನಿಜದ ನೆನಹೇ ಸಾಕು!
ಬೆಂಕಿಯೊಳಗುಳ್ಳ ಗುಣ ಬಿಸಿನೀರಲುಂಟೇ ?
ಗುಹೇಶ್ವರ! (LB: 402)

ಜಪಮಣಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯ ಕಣಿಪೂಜೆ (ಕಣಿ=ಕಲ್ಲು) ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಬರಿಯ ಕಾಲಹರಣ! ಸುಳ್ಳುಸೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನು ಇಡೀ ಜೀವಮಾನ ಪೂಜಿಸಿದರೇನು ಫಲ? ಒಂದು ಕ್ಷಣವಾಗಲಿ! ಅಥವಾ ಕ್ಷಣಾರ್ಧವಾಗಲಿ! ನಿಜದ ಜೊತೆಯಿದ್ದರೆ ಸಾಕು! ಬೆಂಕಿಯೊಳಗೆ ಇರುವ ಗುಣ ಬಿಸಿನೀರಿಗೆಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯ? ಬೆಂಕಿಯು ಒರಿಜಿನಲ್! ನಿಸರ್ಗಸಹಜ! ಬಿಸಿನೀರು ಡೂಪ್ಲಿಕೇಟ್! ಮಾನವನಿರ್ಮಿತ! ಶರಣರು ಸದಾ ಬೆಂಕಿಯಾಗಿರಬೇಕು!

9) ತನು ಉಂಟೆಂದರೆ ಪಾಶಬದ್ಧ!
ಮನ ಉಂಟೆಂದರೆ ಭವಕ್ಕೆ ಬೀಜ!
ಅರಿವ ನುಡಿದು ಕೆಟ್ಟೆನೆಂದರೆ ಅಜ್ಞಾನ!
ಭಾವದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದೆನೆಂಬ ಮಾತು
ಬಯಲ ಭ್ರಮೆ ನೋಡಾ!
ಒಮ್ಮೆ ಕಂಡೆನೊಮ್ಮೆ ಕಾಣೆ,
ಒಮ್ಮೆ ಕೂಡಿದೆನೊಮ್ಮೆಯಗಲಿದೆನೆಂದರೆ
ಕರ್ಮ ಬೆಂಬತ್ತಿ ಬಿಡದು!
ನಿನ್ನೊಳಗೆ ನೀ ತಿಳಿದು ನೋಡಲು ಭಿನ್ನ ಉಂಟೆ?
ಗೊಹೇಶ್ವರ ಲಿಂಗವನರಿವಡೆ
ನೀನೆಂದೆ ತಿಳಿದು ನೋಡಾ! (LB: 425)

ತನು ಮನ ಅರಿವು ಭಾವ ಮುಂತಾದ ಭವಬಂಧನಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿದೆ. ಮನೋಲಯದಿಂದ ನಿನ್ನೊಳಗೆ ನೀನು ತಿಳಿದು ನೋಡಬೇಕಾದ ತತ್ವವಿದು! ಎಲ್ಲಾ ವಿಧವಾದ ಭವಬಂಧನಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಮನೋಧರ್ಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪರಿಭಾವಿಸಿ:

10) ವಸುಧೆಯಿಲ್ಲದ ಬೆಳಸು!
ರಾಜಾನ್ನದ ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಓಗರ!
ವೃಷಭ ಮುಟ್ಟದ ಹಯನುವ,
ಬೆಣ್ಣೆಯ ಹೊಸೆವರಿಲ್ಲದೆ ಕಂಡುಂಡೆ!
ಶಿಶು ಕಂಡ ಕನಸಿನಂತೆ
ಗುಹೇಶ್ವರನೆಂಬುದು ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಬಯಲು! (LB: 323)

ಕ್ಷೇತ್ರವಿಲ್ಲದ ಬೆಳೆ, ರಾಜಮುಡಿ (=ಕೆಂಪಕ್ಕಿ) ಇಲ್ಲದ ಓಗರ, ಹೋರಿ ಹತ್ತದ ಹಯನು ಕರೆದ ಹಾಲಿನಿಂದ ತೆಗೆದ ಬೆಣ್ಣೆ ಇವನ್ನು ಹವಣಿಸುವವರು ಯಾರೂ ಇಲ್ಲ! ಆದರೆ ನಾನಳಿದು ಇವನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದೇನೆ, ಉಂಡಿದ್ದೇನೆ! ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತಿಲ್ಲದ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಈ ವಚನವೂ ಹೇಳುತ್ತಿದೆ. ನಷ್ಟಶಬ್ದವಾದ, ಶಬ್ದಮುಗ್ಧವಾದ ಮನೋಧರ್ಮವನ್ನು ಹೇಳಲು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಬಳಸಿರುವ ಮಾತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಾಗಿದೆ: “ಶಿಶು ಕಂಡ ಕನಸು”! ಇದು ಯಾವುದೇ “ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಬಯಲು”!

11) ನಡೆ ನುಡಿಯಿಲ್ಲದ ಗುರುವ ಕಂಡು
ಉಪದೇಶವ ಪಡೆಯಲೆಂದು ಹೋದರೆ,
ಒಡನೆ ನುಡಿಯ! ನುಡಿಸಿದರೆ ಕೇಳ!
ಕಡೆ ಮೊದಲ ಕಾರ್ಯವೆಂತಪ್ಪುದೋ ಅಯ್ಯ?
ಮೂಗರ ಮೂಗರ ಪ್ರಸಂಗದಂತೆ
ಇದೆ ಎನ್ನೊಳಗೆ ಅರಿವಿನ ಪರಿಮಳ!
ಹೊರಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಮುಗ್ಧವಾಯಿತ್ತು!
ಇದನೆಂತು ಉಪಮಿಸುವೆ ಅನಿಯಮದ ಬೆಡಗ?
ಇದು ತನ್ನಿಂದ ತಾನಪ್ಪುದಲ್ಲದೆ ಭಿನ್ನದಲುಂಟೇ?
ಗೊಹೇಶ್ವರ! (LB: 421)

ಶಿಶು ಕಂಡ ಕನಸು ಮತ್ತು ಮೂಗರ ಮೂಗರ ಪ್ರಸಂಗ ಸಮಾನದೇಹಿಕಲ್ಪದ ನುಡಿಗಡಣ. ಸಾಧನಸಂಪತ್ತಿಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಾದ ಬಗೆಯನ್ನು “ಅನಿಯಮದ ಬೆಡಗು”ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ನೇಮ ನಿಯಮಗಳ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ “ಈಗಳೆ ಸಾಧ್ಯ” (LB: 467) ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆ ನಿಜಶರಣರಲ್ಲಿದೆ:

12) ಪುಣ್ಯವುಳ್ಳ ಕಾಲಕ್ಕೆ
ಪಾಷಾಣ ಪರುಷವಪ್ಪುದು ನೋಡಾ!
ಮಣ್ಣು ಹೊನ್ನಪ್ಪುದು!
ಮುನ್ನ ಮುನ್ನವೆ ಅಚ್ಚೊತ್ತಿದ ಭಾಗ್ಯವೆನ್ನ
ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ಕಾಣ ಬಂದಿತ್ತು ನೋಡಾ!
ಮಣ್ಣ ಮರೆಯ ದೇಗುಲದೊಳಗೊಂದು
ಮಾಣಿಕ್ಯವ ಕಂಡ ಬಳಿಕ
ಇನ್ನು ಮುನ್ನಿನಂತಪ್ಪುದೇ ಗುಹೇಶ್ವರ? (LB: 420)

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿರುವ ರೂಪಾಂತರ ತತ್ವವನ್ನು (=Metamorphosis) ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಪಾಷಾಣದ ಶಿಲೆ ಪರುಷವಾಗುವಂತೆ, ಮಣ್ಣು ಹೊನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವಂತೆ, ತನ್ನ ತಾನು ತಿಳಿದು ಮಾಣಿಕ್ಯವೆ ತಾನಾದ ಪರಿಯು ಇಲ್ಲಿದೆ. ಇಂಥದೊಂದು ಪರಿವರ್ತನೆ ಸಾಧ್ಯವಾದ ಮೇಲೆ ಇನ್ನು ಮೊದಲಿನಂತೆ ಇರಲಾಗುವುದೇ? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಹೂವಿಂದ ಹೂವಿಗೆ ಹಾರುವ ಚಿಟ್ಟೆಯಾದ ಮೇಲೆ, ಅದು ಮೊದಲಿನಂತೆ ಕಂಬಳಿ ಹುಳುವಾಗಿ ತೆವಳಬಲ್ಲುದೇ? ಎಂಬ ಒಳಪ್ರಶ್ನೆಯಿದೆ.

ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಮಹಾನ್ ಹರಿಕಾರ ಈ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು! ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀವಿಯಲ್ಲಿ ನಿಸರ್ಗಸಹಜವಾದ ವಿವೇಕದ ಉದಯ ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳುಸೃಷ್ಟಿಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಅಲ್ಲಮರ ವಚನಗಳ ತಿರುಳಾಗಿದೆ.