ಲಿಂಗಾಚಾರ

ಈ ಹಿಂದಿನ ಎರಡು ಸಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸದಾಚಾರ ಮತ್ತು ಶಿವಾಚಾರ ಕುರಿತು ಚಿಂತನೆ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗಾಚಾರವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿವರವಾಗಿ ಅರಿತು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಚನಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡೋಣ.
ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರ ಈ ವಚನವನ್ನು ಮನನ ಮಾಡೋಣ. “ಲಿಂಗಾಚಾರ ಸದಾಚಾರ ಶಿವಾಚಾರ ಗಣಾಚಾರ ಭೃತ್ಯಾಚಾರವೆಂಬ ಪಂಚಾಚಾರದ ಆಚರಣೆಯೆಂತೆಂದಡೆ: ಲಿಂಗವಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯವನರಿಯದಿಹುದೆ ಲಿಂಗಾಚಾರ. ಸಜ್ಜನ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ತಂದು ಗುರು-ಲಿಂಗ-ಜಂಗಮಕ್ಕೆ ನೀಡಿ ಸತ್ಯಶುದ್ಧನಾಗಿಹುದೆ ಸದಾಚಾರ. ಶಿವಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಕುಲ ಗೋತ್ರ ಜಾತಿ ವರ್ಣಾಶ್ರಮವನರಸದೆ ಅವರೊಕ್ಕುದ ಕೊಂಬುದೆ ಶಿವಚಾರ. ಶಿವಚಾರದ ನಿಂದೆಯ ಕೇಳದಿಹುದೆ ಗಣಾಚಾರ. ಶಿವಶರಣರೆ ಹಿರಿಯರಾಗಿ ತಾನೆ ಕಿರಿಯನಾಗಿ ಭಯಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಆಚರಿಸುವುದೆ ಭೃತ್ಯಾಚಾರ_ ಇಂತೀ ಪಂಚಾಚಾರವುಳ್ಳ ಪರಮಸದ್ಭಕ್ತರ ಒಕ್ಕುದನಿಕ್ಕಿ ಸಲಹಯ್ಯಾ ಪ್ರಭುವೆ, ಕೂಡಲಚೆನ್ನಸಂಗಮದೇವಾ.”
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಐದು ಆಚಾರಗಳ ಸ್ಥೂಲ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಚಿನ್ಮಯಜ್ಞಾನಿ ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣನವರು ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
೧. ಲಿಂಗವಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯವನರಿಯದಿಹುದೆ ಲಿಂಗಾಚಾರ.
೨. ಸಜ್ಜನ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ತಂದು ಗುರು-ಲಿಂಗ-ಜಂಗಮಕ್ಕೆ ನೀಡಿ ಸತ್ಯಶುದ್ಧನಾಗಿಹುದೆ ಸದಾಚಾರ.
೩. ಶಿವಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಕುಲ ಗೋತ್ರ ಜಾತಿ ವರ್ಣಾಶ್ರಮವನರಸದೆ ಅವರೊಕ್ಕುದ ಕೊಂಬುದೆ ಶಿವಚಾರ.
೪. ಶಿವಚಾರದ ನಿಂದೆಯ ಕೇಳದಿಹುದೆ ಗಣಾಚಾರ.
೫. ಶಿವಶರಣರೆ ಹಿರಿಯರಾಗಿ ತಾನೆ ಕಿರಿಯನಾಗಿ ಭಯಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಆಚರಿಸುವುದೆ ಭೃತ್ಯಾಚಾರ
ಲಿಂಗಾಚಾರವೆಂದರೆ ಲಿಂಗವನಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯದೇವತೆಗಳನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದಿರಲಿ, ಮನದಲ್ಲಿ ನೆನೆಯಲೂಕೂಡದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ತರಹದ ವಚನಗಳನ್ನು ಓದಿದಾಗ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅನೇಕ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ನಮ್ಮ ಮುಂದೆ ಧುತ್ತೆಂದು ಸುಳಿಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಮನವನ್ನು ಇನ್ನಿಲ್ಲದಂತೆ ಚಿಂತನೆಗೆ ಹಚ್ಚುತ್ತದೆ:
೧. ಅನ್ಯದೈವದ ಕುರಿತು ಶರಣರ ನಿಷ್ಠುರತೆ ಇಷ್ಟೊಂದು ಯಾಕೆ?
೨. ಶರಣರು ಯಾತಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಆಚಾರವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ?
೩. ಅನ್ಯದೇವತೆಗಳನ್ನು ನೆನೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೇನಿದೆ?
೪. ಶರಣರು ಕೋಮುವಾದಿಗಳಾಗಿದ್ದರೇ?
ಶರಣರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೊಮ್ಮೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಳವಾಗಿ ಅವಲೋಕಿಸಿದರೆ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ ಸಮಂಜಸವಾದ ಉತ್ತರ ದೊರೆಯುವುದು. ಈ ವಿಚಾರಗಳು ಅರಿವಾಗಬೇಕಾದರೆ ನಾವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಮೊದಲು ಉತ್ತರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು ನಂತರ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಹುಡುಕುವ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೇ ಬಾರದು.
೧. ಲಿಂಗ ಎಂದರೇನು?
೨. ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ತತ್ವಗಳಾವುವು
೩. ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆಂದರೇನು?
೪. ನಮಗೂ ಲಿಂಗಕ್ಕೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವೇನು?
೫. ನಮಗೂ ಇಷ್ಟಲಿಂಗಕ್ಕಿರುವ ಸಂಬಂಧವೇನು?
ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸೋಣ.
ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳಿವೆ. ಲಿಂಗತತ್ವವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರಿತು, ಆಚರಿಸುವುದೇ ಲಿಂಗಾಚಾರ. ಪ್ರಭುದೇವರು ಈ ಅನಂತ ಸೃಷ್ಟಿಯು ಮುವತ್ತಾರು ತತ್ವಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಆ ಮುವತ್ತಾರು ತತ್ವಗಳಾವುವೆಂದರೆ, ಫ್ರಭುದೇವರು ನಿರೂಪಿಸಿದ ವಚನದನ್ವಯ “ಆತ್ಮನೆಂಬಂಗಸ್ಥಲ: ಅಂತಾದ ಜೀವಾತ್ಮನೆಂಬ ಅಂಗಸ್ಥಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ತತ್ವಂಗಳಿಪ್ಪತ್ತೈದು. ಅವಾವುವಯ್ಯಾ ಎಂದಡೆ: ಶ್ರೋತ್ರಾದಿ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಂಗಳೈದು, ವಾಗಾದಿ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಂಗಳೈದು, ಶಬ್ದಾದಿ ವಿಷಯಂಗಳೈದು, ಪ್ರಾಣಾದಿ ವಿಷಯಂಗಳೈದು, ಮನ ಬುದ್ಧಿ ಚಿತ್ತ ಅಹಂಕಾರ ಜೀವಂಗಳೈದು. ಅಂತು ಅಂಗ ತತ್ವಂಗಳಿಪ್ಪತ್ತೈದು. ಇಂತು ಅಂಗತತ್ವ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ತನ್ನೊಳಗೆ ಸಮರಸತ್ವನೆಯ್ದಿಸಲೋಸುಗ, ಭಕ್ತಿ ತದರ್ಥವಾಗಿ, ಆ ಮಹಾಘನ ಪರಾತ್ಪರವಪ್ಪ ದಿವ್ಯಲಿಂಗವು ಹನ್ನೊಂದು ತತ್ವವಾಯಿತ್ತು. ಇಂತೀ ಹನ್ನೊಂದು ತತ್ವದ ಪರಿಕ್ರಮವೆಂತೆಂದೊಡೆ: ಶಾಂತ್ಯಾದಿ ಶಕ್ತಿಗಳೈದು, ಶಿವಾದಿ ಸಾದಾಖ್ಯಗಳೈದು, ಪರಶಿವತತ್ವವೊಂದು. ಇಂತೀ ಲಿಂಗತತ್ತ್ವ ಹನ್ನೊಂದು. ಆ ಅಂಗತತ್ತ್ವ ಲಿಂಗತತ್ತ್ವವೆಂಬ ಉಭಯತತ್ತ್ವ ಮೂವತ್ತಾರು.” (೨೫ ಅಂಗತತ್ವಗಳು: ಕಣ್ಣು ಕಿವಿ ಮೂಗು ನಾಲಗೆ ಚರ್ಮ ಕೈ ಕಾಲು ಬಾಯಿ ಗುದ ಗುಹ್ಯ ಶಬ್ಧ ಸ್ಪರ್ಷ ರೂಪ ರಸ ಗಂಧ ಪ್ರಾಣ ಅಪಾನ ವ್ಯಾನ ಉದಾನ ಸಮಾನ (೫ ವಾಯುಗಳು) ಚಿತ್ತ ಮನ ಬುದ್ಧಿ ಅಹಂಕಾರ, ೫ ಶಿವತತ್ವಗಳು: ಶಿವ, ಶಕ್ತಿ, ಸಾದಾಖ್ಯ, ಈಶ್ವರ, ಶುದ್ಧ ವಿದ್ಯೆ, ೭ ವಿದ್ಯಾತತ್ವಗಳು: ಕಲೆ, ಕಾಲ, ರಾಗ, ನಿಯತಿ, ವಿದ್ಯೆ, ಪುರುಷ, ಪ್ರಕೃತಿ. ಹೀಗೆ ಒಟ್ಟು ಮುವತ್ತಾರು ತತ್ವಗಳು (ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ ವಚನ, ಸಮಗ್ರ ವಚನ ಸಂಪುಟ: 4 ವಚನದ ಸಂಖ್ಯೆ: 1005) ಈ ಎಲ್ಲಾ ತತ್ವಗಳೂ ಸೃಷ್ಟಿಯ ವಿಕಾಸವೇ ಆಗಿದೆ.
ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆನ್ನುವುದು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಪ್ರತೀಕ. ಲಿಂಗತತ್ವದ ಸಂಕೇತ. ಇದರ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮೂಡುವುದೇ ಸ್ವಸ್ವರೂಪ ಜ್ಞಾನ. ತನ್ನ ತಾನರಿಯುವ ಹಾದಿ. ಇದೊಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಾಧನೆಯ ಪಥ.
ಲಿಂಗದ ನಿಜವನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಸ್ವರೂಪವನ್ನರಿವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಕೊಂಡ ಶರಣರು, ಲೋಕದ ಮಾನವರು ದೇವರನ್ನು ತಪ್ಪುತಪ್ಪಾಗಿ ಅರಿತು ಆಚರಿಸುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಮನನೊಂದು ಸರಿಯಾದ ಅರಿವನ್ನು ಮೂಡಿಸಲು ನಿಷ್ಠುರವಾಗಿ ನುಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಲಿಂಗವನ್ನು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡ ಬಳಿಕ ಕಲ್ಪಿತ ದೇವತೆಗಳ ಪೂಜೋಪಚಾರಗಳಿಂದೇನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಹೀಗಾಗಿ ಅನ್ಯದೈವವೆಂಬುದು ಹಾದರ ಎಂದರು. ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆನ್ನುವ ಲಿಂಗಪಥದಲ್ಲಿ ಕೋಮುಭಾವನೆ ಎಲ್ಲಿದೆ? ಪ್ರಜ್ಞಾಶೂನ್ಯರಲ್ಲಿ ಕೋಮುಭಾವನೆ ಮೂಡುವುದೇ ವಿನಃ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತರಲ್ಲಿ ಅದು ಹೇಗೆ ಮೂಡಲು ಸಾಧ್ಯ?
“ಅಯ್ಯಾ, ಶ್ರೀಗುರು ಕರುಣಿಸಿ ಕೊಟ್ಟ ಲಿಂಗ ಜಂಗಮವಲ್ಲದೆ, ಅನ್ಯದೈವಂಗಳ ತ್ರೈಕರಣದಲ್ಲಿ ಅರ್ಚಿಸದಿರ್ಪುದೆ ಲಿಂಗಾಚಾರವೆಂಬೆನಯ್ಯಾ.” – ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ
“ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಪಂಚಸ್ಥಾನ ಪ್ರವೇಶವಾದ ಮಹಾಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಶಬ್ದ ಸ್ಪರ್ಶ ರೂಪ ರಸ ಗಂಧಂಗಳನು ಮನೋವಾಕ್ಕಾಯದಲ್ಲಿ ಭೋಗಿಸುವ ಭೋಗವೆಲ್ಲವನು ಅರ್ಪಿಸುವುದು” – ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ
“ಅಂಗಾಶ್ರಯವಳಿದು ಲಿಂಗಾಶ್ರಯವಾದ ಬಳಿಕ ಅಂಗಕ್ಕೆ ಲಿಂಗಾಚಾರವಲ್ಲದೆ ಅಂಗಕ್ರೀಯೆಂಬುದನರಿದಂಗವಿಸರು ನೋಡಾ! ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠವಂತರಾದ ಬಳಿಕ ಅನ್ಯನಾಮವಿಡಿದು ಬಳಲುವ ಬಳಲಿಕೆ ಇನ್ನೆಲ್ಲಿಯದೋ, ಇದು ಕಾರಣ ಕೂಡಲಚೆನ್ನಸಂಗನ ಶರಣರು ಅನ್ಯವನಾಚರಿಸುವರಲ್ಲ” – ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ
“ಲಿಂಗವಂತ ಲಿಂಗಭಕ್ತ ಲಿಂಗಾಚಾರಿಯೆನಿಸಿಕೊಂಡ ಬಳಿಕ, ಲಿಂಗದ ನಚ್ಚು, ಲಿಂಗದ ಮಚ್ಚು, ಲಿಂಗವೇ ಪ್ರಾಣವಾಗಿರಬೇಕಲ್ಲದೆ…” – ಮರುಳಶಂಕರದೇವ
“ಶ್ರೀ ಗುರು ಕರುಣಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಲಿಂಗವನಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯದೈವಂಗಳಿಗೆರಗದಿಹುದೇ ಲಿಂಗಾಚಾರ ನೋಡಯ್ಯ” – ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ
“ಬಸವ ಮೊದಲಾದ ಮಹಾಪ್ರಮಥಣಂಗಳ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಕಾರಣರಾದ, ಮತ್ರ್ಯಲೋಕದ ಮಹಾಗಣಂಗಳ ಅಂಶೋದ್ಧಾರಕರಾದ ಲಿಂಗಾಚಾರ ಭಕ್ತಮಾಹೇಶ್ವರರು ಪಾಣಿಗ್ರಹಣ ಕ್ರಿಯಾಶಕ್ತಿಯರು ಸದಾವಾಸ ಪರಿಯಂತರ ಇಷ್ಟಮಹಾಲಿಂಗವ ತಮ್ಮ ಅಂಗವ ಬಿಟ್ಟು ಅಗಲಿಸಲಾಗದು” – ಮಡಿವಾಳ ಮಾಚಿದೇವ
ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಲಿಂಗಾಚಾರವೆಂದರೆ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಠೆ ನೆಲೆಗೊಂಡು ಅನ್ಯದೈವದ ಪೂಜೆ ಪ್ರಸಾದಗಳನ್ನು ಕಿಂಚಿತ್ ಮಾತ್ರವೂ ನೆನೆಯದೆ ತನ್ನ ಅಂಗವೇ ಲಿಂಗಸ್ವರೂಪವೆಂದು, ತನ್ನ ನಡೆಯೆಲ್ಲವೂ ಲಿಂಗದ ನಡೆಯೆಂದು ನುಡಿವ ನುಡಿಯೆಲ್ಲವೂ ಲಿಂಗದ ನುಡಿಗಳೆಂದು ಚರಿಸುವುದೇ ಲಿಂಗಾಚಾರವೆಂದು ಅರಿಯಬಹುದು.